Harish Mangalam (India) is the founder member, Managing Director and General Secretary of the Gujarati Dalit Sahitya Academy, Ahmedabad (Gujarat-India). He was an Additional Collector in the Government of Gujarat. He has published 44 books in different genres including edited anthologies to his credit. He has received twelve literary awards from various organisations including Gujarat Sahitya Academy

 

English

 

RUMINATION

 

                                                                  

Of course education has made me smarter Ma !*

Perhaps you won’t find on the torn shorts

And the collar of the tunic

That I wore in childhood -

The dirt of the culture of Hind.

 

How relieved it used to make you Ma !*

To be given a potful of buttermilk at sunrise

To quell the fire in our belly,

Wasn’t it thus that labour, buttermilk,

Untouchability and Rotlo** filled our empty lives ?

 

Such was Jethabhaa’s*weaving skill

As would put a weaver bird to shame

In the whole of the land

They used his pachhedis* to sleep

Whereas we were robbed of our sleep !

Now when I revive the memory,

The loom lies still,

The spinning wheel laments,

And the spindle longs for

The gentle touch of fingertips,

 

And yet the land is no longer the same.

The people standing on their heads,

The people here and there,

To the right and to the left,

To the left and to the right,

The people are distorted in this city.

 

And miles away they are from themselves

I can’t help feeling nauseous.

Sitting on a broken cot

I have been waiting for ages

And hoping for my condition

To be flung away by a powerful cyclone.     

 

Translated by Dr. Rupalee Burke

 

Ma = Mother                       *Jethabha = Name of father

Rotlo = Bread                       Pachhedi = Big scarf like Coverlet of cotton weaving

 

Gujarati

 

 તૂટેલી ખાટલીની ઈસ પર

 

 

એમ તો

ભણી-ગણીને હોંશિયાર થ્યો  છું, માં !

બાળપણમાં મારા બંને કૂલાઓ પરથી ફાટેલી ચડ્ડી    

અને

પહેરણની બાંયના કૉલર પર જામેલ

હિંદસંસ્કૃતિમૅલ જોવા નહીં મળે, કદાચ!

 

સૂરજ ઊગતાં જ ઘરાકવટામાં મળતી છાશ

ઑલ્લું ભરીને, મા! તું અનુભવતી આખ્ખા દિ’ની હળવાશ;

એમાં હતી અમારી ઊની લ્હાય હાશ.

એટલે જ-

વેઠ, છાશ, અસ્પૃશ્યતા, રોટલો:

અમારું ખાલીખમ્મ ભર્યું ભર્યું જીવન.

 

જેઠાભા પણ, સુઘરી જેવી સૂઝ ધરાવતા:

એમનું કીમિયાગર વણાટકામ

ને પછેડીના પોતની સોડ તાણી આખ્ખો મુલક  ઊંઘતો

અને

અમારી ઊંઘ હરામ!

એ ભાથું ખોલું ત્યાં તો

શાલનો હાથો ઉદાસ

ને રેંટિયાનું રૂંગું શીદ થાય બંધ

એની તરાકે તલસે ટેરવાંનું સંવેદન.

 

છતાંય,

આખ્ખો મૂલાંક બદલાઈ ગયો છે.

એ લોકો ઊલટ-સૂલટ

એ લોકો આઘા-પાછા

એ લોકો ડાબે-જામને

એ લોકો જામને-ડાબે

એ લોકો ટેઢા-મેધા થઇ ગયા છે, આ શ્હેરમાં

ને, ખુદથી રહે છે ખુદ કોટિ કોસ દૂર,

આજે ઊબકા આવે છે સતત…

 

ત્યારે

એક જબ્બરદસ્ત

અવસ્થા ફંગોળાય

એની પ્રતીક્ષામાં બેઠો છું યુગોથી

                     તૂટેલી ખાટલી ની ઈસ પર…